Мемлекеттік қаржыларды цифрлық трансформациялау туралы
Қаржы вице-министрі Асет Тұрысов мемлекеттік қаржыларды цифрландыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстардың нәтижелерін ұсынды. Бұл жұмыс Қаржы министрлігінің барлық бағыттарын – салық және кедендік әкімшілендіруден бастап, бюджеттік жоспарлау, мониторинг және мемлекеттік активтерді басқаруға дейін қамтиды.
Мемлекет басшысының тапсырмалары аясында 2024 жылы Мемлекеттік кірістер комитетінің барлық ақпараттық жүйелеріне тәуелсіз IT-аудит жүргізілді. Нәтижесінде жаңа ақпараттық архитектура қалыптастырылып, жүйелердің саны 14-тен 5 негізгі жүйеге дейін қысқартылды: Smart Data Finance (SDF), Интеграцияланған салықтық әкімшілендіру жүйесі (ИСНА), СУР, ЭСФ және «Keden». Бұл тәсіл заманауи микросервис архитектурасына көшуге, өнімділікті арттыруға және жасанды интеллект құралдарын енгізуге мүмкіндік берді.
Цифрландырудың орталық элементі – Smart Data Finance жүйесі болды. Ол 74 дереккөзден алынған ақпаратты біріктіретін мемлекеттік қаржылардың талдамалық орталығы болып табылады. Жүйе салықтық процестерді автоматтандыруға, қағаз құжат айналымын азайтуға және жасанды интеллект негізінде кірістерді болжауға мүмкіндік береді.
2024 жылдың сәуірінен бастап «Keden» ақпараттық жүйесін енгізу басталды. Ол бұрын қолданылған «АСТАНА-1», «Бірыңғай терезе» және ТАИС жүйелерін алмастырды. Жаңа жүйе кедендік рәсімдеудің барлық кезеңдерін автоматтандырады, бұзушылықтарды онлайн-режимде тіркейді және шешім қабылдауда жасанды интеллектті пайдаланады. Жақын арада «Импорт-40» финалдық модулін іске қосу жоспарланып отыр. Бұл сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар үшін рәсімдерді жеңілдетіп, процестердің ашықтығын арттырады.
Цифрландырудың маңызды құралдарының бірі – «Ұлттық тауарлар каталогы» мемлекеттік деректер базасы. Ол бұрын бөлек жұмыс істеген анықтамалықтар мен классификаторларды біріктірді. Бүгінде каталогта 15 миллионнан астам тауар туралы ақпарат бар. Осы негізде Бағалар деректер базасы құрылып, бюджеттік жоспарлауда қолданылады және нақты нарықтық деректер есебінен қаражат үнемдеуге мүмкіндік береді.
Бизнеске қолдау көрсету саласында да айтарлықтай өзгерістер енгізілуде. «Baqylauda» жүйесі мемлекеттік қолдау шараларын мониторингтеу мен талдауды қамтамасыз етеді. Салықтық жүйелермен интеграцияның арқасында кәсіпкерлердің скорингтік бағалау механизмі енгізіліп, субсидиялар мен жеңілдіктердің тиімділігін әділ бағалауға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік мүлікті тиімді пайдалану мақсатында «Tapsyru» электрондық порталы іске қосылды. Ол мемлекеттік ұйымдар арасында пайдаланылмай жатқан активтерді онлайн форматта беруді қамтамасыз етеді. Қазіргі таңда жүйеге 23,9 мыңнан астам ұйым қосылған, ал деректер базасында шамамен 20 миллион нысан туралы ақпарат бар. Бұл қайталанатын сатып алуларды болдырмай, бюджет шығындарын оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Бюджеттік процестердің ашықтығын арттыру үшін онлайн-бюджеттік мониторинг және мемлекеттік органның цифрлық профилі жүйелері енгізілді. Олар нақты уақыт режимінде кірістерді, шығыстарды, несиелеу мен қаржылық тәртіпті бақылауға мүмкіндік береді. Жасанды интеллект элементтері бюджеттік көрсеткіштерді 95% дәлдікпен болжауға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, «Кәсіпкерлердің бірыңғай жеке кабинеті» жобасы іске асырылуда. Бұл Қаржы министрлігінің барлық цифрлық сервистерін біріктіретін бірыңғай платформа болып табылады. Оның көмегімен кәсіпкерлер салық және кедендік есептілікті тапсыра алады, мемлекеттік сатып алуға қатысады, салық төлейді және хабарламалар алады. Жасанды интеллект негізінде жұмыс істейтін бизнес-көмекші проактивті түрде мемлекеттік қолдау шараларын және жеңілдік бағдарламаларын ұсынатын болады.
Қаржы министрлігі қалыптастырып жатқан мемлекеттік қаржылардың цифрлық экожүйесі бюджет қаражатын тиімді пайдалану, ашықтық пен болжамдылықты қамтамасыз ету және азаматтар мен бизнес үшін жаңа мүмкіндіктер құруға бағытталған.